Schmankerl

Vandaag is het beroemde Oktoberfest in München officieel van start gegaan. De burgemeester sloeg het eerste vat bier aan (“O’zapft is!”). Minder bekend is dat je op het feest behalve bier ook Schmankerl kunt krijgen…

Bayerische Schmankerl

Als je uit Berlijn komt, is het naar Beieren een hele reis – niet alleen qua afstand, maar ook cultureel. Het ruikt naar platteland, de mannen dragen lederhosen en de vrouwen dirndls, en er staan Beierse Schmankerl op het menu zoals Weißwurst en Leberkäse (wat niks met kaas te maken heeft, en vrij weinig met lever). Toegegeven, een heel aantal Beierse specialiteiten is ook in Berlijn verkrijgbaar en de Bayerische Schweinshaxe heeft wel wat raakvlakken met het Berliner Eisbein. Maar op vakantie in de Beierse Alpen een paar weken geleden viel het me wel weer op met welke omvang er Bayerische Schmankerl worden aangeboden, en hoe trots men er is op de lokale keuken. Toen ik bijvoorbeeld bij L. in München ging logeren, bood haar vriend aan om een traditionele Schweinshaxe klaar te maken. Zij weet gelukkig dat mijn vleesconsumptie zo ongeveer beperkt is tot filetjes en gehakt, maar hij leek wel teleurgesteld toen hij die avond de lasagne op tafel zette.

Gelukkig zijn er ook Bayerische Schmankerl die niet van varken gemaakt zijn, zoals Brezn, Spätzle en Kaiserschmarrn (of zijn die Oostenrijks?) en daar heb ik, verfressen als ik ben, op vakantie dan ook volop van gesmuld. Schmankerl is een woord dat vooral in Zuid-Duitsland en Oostenrijk gebruikt wordt. De herkomst is volgens Duden niet helemaal duidelijk. Het woord verwijst dikwijls naar regionale specialiteiten of lekkernijen in het algemeen, maar het is ook de naam van een soort zoet gebak. Etymologisch zou Schmankerl afgeleid kunnen zijn van Schmand (een soort zure room), maar dat is maar één mogelijke verklaring (zie Wikipedia).

Smullen van fouten

Het woord Schmankerl wordt ook in figuurlijke zin gebruikt. Zo riep mijn voormalige Duitse collega J. eens dat hij ook nog een Schmankerl had, nadat een collega-redacteur hem een hilarische tikfout had laten zien die hij zopas was tegengekomen. Ook ik heb de afgelopen jaren heel wat correctiewerk gedaan in Berlijn en kwam taal- en tikfoutjes tegen die echt om van te smullen waren. Zo schreef een student-vertaler laatst in een reclametekst voor een dierentuin: “Voer een giraf en bereid een kameel!”. Ik was me er niet van bewust dat kameel een Schmankerl is…