Ik zat met mijn Nederlandse ouders in een gezellig restaurant in een stadje in de buurt van Hannover. Op de menukaart stonden rustieke vleesgerechten als schnitzel en Eisbein. Mijn vader wilde eigenlijk de Gaumenschmaus bestellen…
Smulpartij
Ik legde mijn vader gelukkig nog net voor ze de bestelling kwamen opnemen uit dat Gaumenschmaus géén regionale specialiteit uit Hannover is. En het is ook geen typisch Beiers of Oostenrijks gerecht. Veel algemener: het is de uitdrukking van culinair genot. Gaumenschmaus is een lekkernij die als het ware een streling is voor het gehemelte (der Gaumen). Het tweede lid van het woord, Schmaus, is op zichzelf de benaming voor een maaltijd of smulpartij. Het woord is een beetje ouderwets, maar het ligt lekker in de mond, nietwaar? Het verwante werkwoord is schmausen, dat smullen en smikkelen betekent. Niet te verwarren met schmusen, want dat betekent ‘knuffelen’ (alhoewel dat ook wel eens in een (on)smakelijk ‘aflikken’ kan uitmonden…).
Schmaus en Schmankerl
Herinner je je dat ik ook al eens geblogd heb over een ander woord voor delicatessen, namelijk Schmankerl? Volgens mij duidt dat vooral regionale, met name Beierse en Oostenrijkse specialiteiten aan, die bijvoorbeeld op het Oktoberfest geserveerd worden. Je kunt het woord Schmankerl ook figuurlijk gebruiken, bijvoorbeeld voor een smakelijke grap of pakweg een verspreking om van te smullen. Iets vergelijkbaars gaat met Schmaus: zo kun je Augenschmaus zeggen wanneer iets een lust voor het oog is (Van Dale) en Ohrenschmaus bijvoorbeeld als je geniet van een prachtig concert.
Doktorschmaus
Je komt in het Duits de Schmaus tegen bij verschillende gelegenheden. Zo is de Hochzeitsschmaus een maaltijd ter gelegenheid van een feestdag en de Weihnachtsschmaus een feestelijk kerstmaal. Een minder gezellige bedoening is de Leichenschmaus, oftewel het lijkmaal: een hapje en een drankje op een begrafenis. Brr, snel terug naar vrolijke gelegenheden! Volgens Duden bestaat er zelfs een Doktorschmaus voor een maaltijd ter gelegenheid van een doctoraat. De decadentste smulpartij die ik op een promotie in Duitsland heb beleefd, was natuurlijk bij een Belg. Toen vriend B. promoveerde, konden de professoren en collega’s op kantoor smullen van exquise hapjes, waaronder zelfs oesters.
Maar de oplettende lezer wil natuurlijk weten wat mijn vader in het restaurant bestelde: het werd een Holsteiner Schnitzel (schnitzel met spiegelei) met een royale portie gebakken aardappelen en als dessert huisgemaakte tiramisu. En het menu was een heuse Geburtstagsschmaus: we hebben namelijk lekker gesmikkeld en gesmuld ter ere van zijn zeventigste verjaardag. Gefeliciteerd, papa!
Typisch Duits 